Tien Geboden

Hoog boven de deur van de zuiderkapel hangt een tekstbord met de Tien Geboden. Het raadssignaat van de stad Nijmegen van 7 oktober 1601 deelt mee: “dat tot cieraet van de kerck alhier, een fray taffreel met die Tien Geboden, opt oxael deeser stadt, tot laste derselven gestelt sal werden.” De ‘kistenmaker’ (=schrijnwerker) Jan van Rynckelsffort, die in 1600 ook de voorloper van het herengestoelte had geleverd, vervaardigde het bord uit zeven eikenhouten planken. Het werd beschilderd door de ‘maeler’ Willem Kruyper. De oorspronkelijke plaats in de kerk was op het doksaal, later kwam het tegen de oostwand van het noordertransept te hangen. Bij de restauratie van de kerk van 1948–1969 kreeg het zijn huidige plaats.

Voorgesteld zijn, van boven naar beneden:

• de kop: “Godt sprack alle dese woorden” (Exodus 20:1)
• de stenen tafelen met de tien geboden (Exodus 20:2–17 en Deuteronomium 12:28), geflankeerd door twee marmeren zuilen
• een versierde sokkel met Matteüs 22:37–40 (= de samenvatting van de Tien Geboden, “Ghij sult lief hebben Godt uwen Heere, van gantschen herten, van gantscher sielen, van gantscher gemoede ende van alle crachten. Dit is het eerste ende het groot gebodt. Dat ander is desen gelijck. Ghij sult uwen Naesten lief hebben als u selven. Aen dese twee gheboden hanghet die gantsche Wet ende de Propheten. Matth. int 22 Vers 37.”)
• het jaartal ‘1602’, met tussen de laatste twee cijfers een beschadiging door een granaatscherf

In de linker- en rechterbenedenhoeken heeft de schilder een elegante slak afgebeeld (zie detailfoto). Misschien staat de slak symbool voor de schilder zelf, wiens naam immers Kruyper was (hij staat toch zeker niet voor de slak uit Psalm 58:9!).

Uit de stadsrekeningen van 1602 blijkt dat de schilder ook betaald werd “voor het schilderen der vleugelen aen der stadt taffel”. Met de ‘vleugelen’ zijn zeker geen zijpanelen als van een drieluik bedoeld, omdat aan de lijst nooit scharnieren gevonden werden. Mogelijk zijn de ‘vleugelen’ eenvoudigweg de geschilderde zuilen.

De rode achtergrond waartegen het bord thans hangt, is versierd met het Nijmeegse stadswapen en de keizerskroon.

Literatuur:
- Lemmens, G., ‘Het „taffreel met die Tien Geboden” door Willem Kruyper’, Numaga 32 (1985), 67.
- Schevichaven, H.D.J. van, De St. Stephenskerk te Nijmegen, Nijmegen: H. ten Hoet, 1900 [blz. 100–101].