Laatste Oordeel

Foto: Franz van Vlaanderen

In de zuidelijke kooromgang hangt boven de doorgang naar het koor een gebeeldhouwde voorstelling van het Laatste Oordeel. Het stuk dateert van ca. 1475. Het raakte zwaar beschadigd bij de beeldenstormen die de Stevenskerk in de 16e eeuw geteisterd hebben. Vrijwel alle hoofden van de voorgestelde figuren zijn verloren gegaan.

In het midden is Christus afgebeeld, die op de Jongste Dag de mensen oordeelt. Er staat een regenboog rondom zijn troon (Openbaring 4:3), terwijl zijn voeten rusten op de aardbol. Links en rechts boven hem spelen engelen op hun bazuin. Aan zijn rechterzijde zit Maria, links knielt Johannes de Doper. Onderaan staan de doden op uit hun graven en wachten op hun oordeel: gaan zij naar de hemel of naar de hel? Hun bede staat op de banderol boven hun hoofden: “Ostende nobis, Domine, misericordiam tuam” (“Heer, toon ons uw barmhartigheid”, Psalm 85:8 [Vulgaat Ps. 84:8]).

Op de detailfoto is te zien dat de hemel links op de achtergrond, dus ter rechterzijde van Christus (vgl. Matteüs 25:34–40), is weergegeven als een huisje met gotische vensters (zie foto links). Op de geveltop staat een kruis. De deur staat open en Petrus, herkenbaar aan zijn sleutel, staat als wachter in de deuropening.

Recht tegenover de hemel, dus aan Christus’ linkerzijde (vgl. Matteüs 25:41–46), is de hel afgebeeld als een afschuwelijk monster dat de zondaars verslindt. Er zijn al enkele ongelukkigen (een man en een vrouw) in zijn wijd opengesperde muil verdwenen.

Johannes de Doper is gekleed in zijn ‘kemelsharen’ mantel (Marcus 1:6): onder zijn knie is de snuit van de kameel nog te zien!

Op de voorgrond knielen links en rechts een persoon in 15e-eeuwse kleding, met achter elk van beiden waarschijnlijk een heilige. Dit zijn de opdrachtgevers van de steen: links Gerrit de Wyse, rechts zijn vrouw Metken de Wyse met twee kleine kinderen. Onderaan staan twee teksten, elk op een door engelen vastgehouden banderol, en gescheiden door het wapen van familie De Wyse. De teksten maken de functie van de steen duidelijk. Links staat namelijk: “M° ccccc° ende v op sunte martens avont / sterf Gerrit de Wyse bid voir de ziel”. En rechts staat: “M° cccc° lxxxiiii op sunte matheus avont / sterf metken sWysen bid got voir de ziel”. Het gaat hier dus om een memoriesteen voor Gerard de Wyse († 1505), stadsrentmeester en schepen van Nijmegen tussen 1473 en 1494, en voor zijn vrouw Metken die in 1484 overleed.