 |
| |
| |
 |
Tot aan de grootscheepse verbouwing van de Stevenskerk in de vijftiende eeuw was de sacristie gelegen aan de noordzijde. In de jaren 1426–1427 kwam de nieuwe sacristie gereed, die onmiddellijk aan de zuidwestelijke straalkapellen rondom het koor grensde (zie de illustratie over de bouwfasen van de kerk). Behalve de liturgische benodigdheden werden hier tevens de Nijmeegse stadsprivileges bewaard, totdat die rond 1560 naar de blok verhuisden. In de zestiende eeuw vereiste de uitbouw van het zuidertransept de plaatsing van een steunbeer binnen in de gerfkamer.
Vlak nadat de Stevenskerk in handen van de protestanten was gekomen, schijnt in de gerfkamer een boekhandelaar gevestigd geweest te zijn. De ruimte is daarna gebruikt als consistorie (kerkenraadskamer). Tegenwoordig wordt de ruimte voornamelijk gebruikt voor de kindernevendienst en de cantorijrepetities van het Oecumenisch Citypastoraat.
Het Rijksmuseum in Amsterdam bezit een schilderij van de gerfkamer—inventarisnr. A 3578—door Johannes Bosboom (1817–1891). Op het paneel zijn ook vier van de predikantenborden te zien die nu in de straalkapellen hangen. Een voorstudie in aquarel bevindt zich in Museum Het Valkhof te Nijmegen.
Het woord ‘gerfkamer’ kan niet worden afgeleid van het woord ‘geriefkamer’, en evenmin van ‘geërfdenkamer’. In werkelijkheid komt het al voor in het veertiende-eeuwse Middelnederlands, in de vorm ‘gerwecamer’: een afleiding van het werkwoord ‘gerwen’ (=‘gereedmaken’). ‘Gerwen’ werd met name gezegd van de priester die ter voorbereiding op de mis zijn liturgische gewaden aantrekt. Vooral het voltooid deelwoord ‘ghegherwet’ wordt vaak aangetroffen: “Also alse een preester ghegherwet sel wesen alse hi misse doet…” (Rechtsbronnen Utrecht I, 24).
Literatuur:
- Heiden, H. de, ‘De Blok: Nijmegens oudste archiefbewaarplaats’, Numaga 25 (1978), 64–71.
- Heiden, H. de, De St. Stevenskerk te Nijmegen, Monografieën over de St. Stevenskerk 2, Nijmegen: Hervormde Stichting voor de Grote of St. Stevenskerk Nijmegen, 2002.
- Jong, J.A.B.M. de, ‘Johannes Bosboom (1817–1891) in Nijmegen’, Numaga 16 (1969), 174–188.
- Muller, S. (ed.), Middeleeuwsche rechtsbronnen der stad Utrecht, deel I, ’s-Gravenhage: Nijhoff, 1883.
- Thiel, P.J.J. van, Alle schilderijen van het Rijksmuseum Amsterdam. Volledig geïllustreerde catalogus, Amsterdam: Rijksmuseum, 1976.